Rodzaje kolizji w procesie koordynacji, które mają wpływ na jakość Twoich projektów.
Celem procesu koordynacji jest wykrywanie kolizji, to rzecz oczywista. Jednak rzeczą nadrzędną powinno być jej unikanie, a najważniejszą to nie dopuszczenie do ujawnienia się jej podczas trwających prac wykonawczych. Im wcześniej wykryta tym lepiej. Cały proces wydaje się być prosty, ale tylko z pozoru. To duża ilość zmiennych które muszą zostać zauważone w odpowiednią porę. W projektach powinieneś ustalić również sposoby przekazywania informacji o wykrytych, usuniętych lub pozostawionych kolizjach. Dodatkowo wytycz zalecenia do zarządzania kolizjami, czyli spis procedur koordynacji i usuwania kolizji, konieczność dostarczania raportów z kolizji itp. Nie wszystkie musisz rozwiązać od razu, ale na koniec projektu rozwiązać powinieneś wszystkie. Poznaj rodzaje kolizji oraz ich rangę w procesie koordynacji.
Rodzaje kolizji
Jednym z celów Zamawiającego, który zdecydował się na projekt w BIM, jest zminimalizowane ryzyka zwiększenia kosztów w trakcie realizacji. Takie zwiększone koszty wynikają m.in. z niewykrytych lub pozostawionych bez akceptacji kolizji. Powinny być one analizowane na wszystkich etapach projektu. W projektach powinno zostać ustalone również (w dokumentach strategicznych) sposoby przekazywania informacji o wykrytych, usuniętych lub pozostawionych kolizjach. Dodatkowo wytyczyć zalecenia do zarządzania kolizjami, czyli spis procedur koordynacji i usuwania kolizji, konieczność dostarczania raportów z kolizji itp. Poniżej lista występujących w projektach kolizji:
1.Kolizja normowa: to niezgodność projektu lub jego elementów z obowiązującymi przepisami techniczno-budowlanymi, normami technicznymi, wymaganiami gestorów sieci.
Przykładem takiej kolizji może być:
– zbyt wąska szerokość otworu drzwiowego w świetle przejścia,
– za bliskie usytuowanie studni głębinowej od granicy działki,
– za szeroki prześwit między elementami wypełnienia balustrady,
– brak dylatacji od ścian i stropów przy szybach windowych;
2. Kolizja montażowa: element obiektu musi mieć zapewnioną niezbędną wolną przestrzeń, która umożliwi jego montaż. O tym rodzaju kolizji mówimy wtedy, kiedy nie jest możliwe dokonanie instalacji osprzętu, urządzeń ze względu na brak wystarczającej przestrzeni dla wykonania bezpiecznego montażu, obecność istniejących lub już zamontowanych elementów;
3.Kolizja twarda: to nałożenie się lub przecięcie geometrii dwóch elementów modelu. Są one najłatwiejsze do zlokalizowania i najmniej problematyczne. Taką kolizją może być np. brak otworowania pod przewody instalacji mechanicznej lub skrzyżowanie się tych przewodów z korytem trasy kablowej. Kolizje twarde należy rozpatrywać w odniesieniu do etapu projektu, gdyż nie wszystkie kolizje muszą zostać rozwiązane od razu.
4.Kolizja miękka: jest to kolizja o której stosunkowo często się zapomina i nie uwzględnia, a jej ranga jest istotna. Nie uwzględniona, wykrywana jest dopiero na etapie wykonawczym albo już użytkowym. To dość trudny rodzaj do zlokalizowania. Wymaga ona od projektanta uwzględnienia tolerancji geometrycznej elementów oraz stref dostępu do urządzeń.
Głównie to odległości wynikające z obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych lub ze specyfikacji technicznych urządzeń. Przykład kolizji miękkich to brak dojścia do wykonania przeglądu lub naprawy urządzenia lub za mała przestrzeń do wygodnego użytkowania elementu.
5.Kolizja 4D: jest to kolizja która odnosi się już do etapu wykonawstwa. Uwzględnia ona wymiar czasu w projekcie. Dotyczy harmonogramu m.in. dostaw materiału, kolejność wykonywanych prac.
6.Kolizja złudna: jest to kolizja elementów którą wykryje program, a która nie ma żadnego wpływu na projekt. Dotyczy ona wykonywania otworów pod montaż drobnych elementów instalacyjnych np. wycięcie otworu w ścianie gk pod montaż gniazdka lub przejście cienką rurą przez ścianę.
7.Kolizja istotna: to kolizja wymagająca natychmiastowego rozwiązania w ramach prac projektowych na obecnie trwającym etapie projektu.
8.Kolizja nieistotna: to kolizja niewymagająca natychmiastowej interwencji, pozostawiona w modelu celowo, ze względu na przyjęty poziom szczegółowości danego etapu projektu. Pamiętaj jednak, że w raz ze wzrostem szczegółowości projektu ilość tych kolizji powinna ulegać zmniejszeniu. Nie rozwiązanie jakiejś kolizji obniża jakość dokumentacji.
Lista rodzajów kolizji jakie przeprowadzasz powinna być Twoim standardem koordynacyjnym. Wówczas nic Ci w trakcie koordynacji nie umknie. Wiele jest aspektów, które musisz brać pod uwagę przy tym procesie. Do tego nie możesz zapomnieć, że należy weryfikować nie tylko rodzaje kolizji ale również ich zawartość. Bez odpowiednich narzędzi jest to bardzo czasochłonne. Do rozwiązania tych problemów posłuży Ci wiele narzędzi cyfrowych, które bardzo Ci to ułatwiają. Wśród produktów Autodesku znajdziesz Naviwsorks, który jest przeznaczony do koordynacji międzybranżowej z użyciem modeli koordynacyjnych 3D.
Typy kolizji Navisworks
Do wykrywania rodzajów kolizji, posłuży Ci narzędzie Clash Detection. Jest ono dostępne tylko w programie Navisworks Manage. Poniższa infografika przedstawia uproszczony proces przeprowadzania koordynacji międzybranżowej w środowisku Navisworks.
W odniesieniu do rodzajów kolizji z pierwszej części artykułu, w programie Navisworks możesz je określić je w oknie dialogowym Clash Detection. Są to ustawienia określające parametry typu kolizji oraz ich tolerancji. Aby uruchomić polecenie, z paska narzędzi wybierz Home >> następnie z panelu Tools >> wybierz polecenie Clash Detection.
1. Typ Hard: jest najprostszą kolizją do zdefiniowania oraz najłatwiejszą do wykrycia przez program. Dotyczy ona nachodzenia lub przecięcia geometrii A z geometrią B, z uwzględnieniem odległości ustalonej tolerancji. W programach do weryfikacji kolizji najczęściej wystarczy jedynie wskazać modele mające uczestniczyć w sprawdzeniu. Typ hard wykryje kolizje rodzaju twarde.
2.Typ Hard (Conservative): cechy tego typu kolizji są takie same jak w przypadku kolizji typu Hard. Różnica polega na tym, że typ conservative stosuje „konserwatywną metodę przecięcia”. Geometria w programie Navisworks składa się ze zbioru trójkątów. Twarde starcie to zderzenie między trójkątami, ale twarde metodą przecięcia to zderzenie między okręgiem wokół trójkątów. Na przykład dwie rury, które są dokładnie równoległe i lekko nachodzą na siebie na końcach. Rury się przecinają, ale żaden z trójkątów definiujących ich geometrię tego nie robi, więc to zderzenie zostałoby pominięte przy użyciu standardowego testu typu Hard clash. Typ Hard (conservaitve) może dawać fałszywie dodatnie wyniki, ale jest ot metoda dokładniejsza.
3. Typ Clearance: Zderzenie, w którym geometria wyboru A może, ale nie musi, przecinać geometrię wyboru B, ale znajduje się w odległości mniejszej niż ustawiona tolerancja. Ten typ ustawienia przyda się do wykrywania kolizji montażowych, miękkich oraz część normatywnych. Dotyczy elementów, w których uwzględnia się wolną przestrzeń niezbędną aby urządzenie prawidłowo zamontować, okresowo przeprowadzić przegląd techniczny lub dokonać naprawy.
Ważne: W ramach tworzenia standardów projektowych warto zdefiniować przestrzeń wokół urządzeń i przypisać je do konkretnych testów. Rodzinom urządzeń powinno się przypisać subkategorię clearance zone, dzięki któremu, w fazie modelowania będziesz mógł kontrolować ilość niezbędnej przestrzeni wokół urządzenia. W rodzinach przygotowanych przez producentów możesz spotkać się z taką subkategorią. W edycji rodziny gdy stworzysz subkategorię, łatwo będziesz mógł kontrolować wyświetlanie w programie Revit, a następnie użyć tej subkategorii w zestawie wyszukiwania w Navisworks i do niego przeprowadzić przegląd kolizji „hard clash type”
4. Typ Dublicates: zderzenie, w którym geometria wyboru A jest taka sama, jak geometria wyboru B, znajdującego się w odległość między zerem a ustawioną tolerancją. Dlatego tolerancja zerowa tylko wykryłaby zduplikować geometrię w dokładnie tym samym miejscu.
W ramach najlepszych praktyk warto ustawić reguły i szablony kolizji, które mogą usprawnić cały proces koordynacji. Pamiętaj jednak, że to nie zwalnia Cię z weryfikacji. Musimy bardzo uważać, aby ponownie sprawdzić plik wyniki po zastosowaniu jakichkolwiek reguł i szablonów recenzji kolizji. O tym jak dodawać spersonalizowane reguły testów kolizji pisaliśmy tutaj.
Pro tip: możesz przeprowadzać kolizję również w chmurze punktów. Aby przeprowadzić wykrywanie kolizji w chmurze punktów, upewnij się, że zostały ustawione dwa elementy prawidłowo. Najpierw w zbiorze B wskazań kliknij przycisk Point. Po drugie, z listy Type w obszarze ustawień, musisz wybrać Clearance. W polu edycji Tolerancja wprowadź 0,001 metra. (Punkt to nieskończenie mały obszar przestrzeni o wymiarze ZERO na wszystkich osiach Aby Navisworks Manage wykonał twardą kolizję, obiekt musiałby znajdować się dokładnie na jakiejś testowanej powierzchni – co jest wysoce nieprawdopodobne. Korzystając z Clearance clash sprawdza wszystko w określonej odległości od punktu.
A na koniec
Niezależnie od rodzaju kolizji ważna jest również ich interpretacja, która też wcale nie jest łatwa. Każda z wykrytych przez program kolizji powinna być przez Ciebie dokładnie przeanalizowana. Tylko wtedy będziesz mieć pewność, że proces wykrywania kolizji został prawidłowo przeprowadzony. Finalnie wszystkie kolizji poinny być rozwiązane. Nie rozwiązanie jakieś kolizji obniża znacząco jakość wykonywanej przez Ciebie dokumentacji projektowej. Mam nadzieję, że świadomość istnienia rodzajów kolizji pozowli Ci uniknąc błędów w pracy i stworzyć skrojone na miarę standardy pracy.
Inżynier aplikacji BIM
Joanna Grafka